Chắc hẳn trong chúng ta, ai cũng đã từng nghe đến sóng thần – hiện tượng thiên nhiên có sức tàn phá vô cùng khủng khiếp. Thế nhưng, bạn đã thực sự hiểu sóng thần là gì và nguyên nhân hình thành, dấu hiệu nhận biết ra sao? Trong bài viết này, inspiration-of-the-nation.com sẽ cùng bạn tìm hiểu về hiện tượng tự nhiên này nhé!
I. Sóng thần là gì?
- Sóng thần có thể hiểu là một chuỗi các đợt sóng liên tục xảy ra khi một lượng lớn nước biển dịch chuyển tức thời trên một khu vực rất rộng lớn. Về cơ bản, sóng thần vẫn có thể được xem như những con sóng thông thường khác.
- Tuy nhiên, nguyên nhân của sóng thường là do gió, trong khi sóng thần là do chuyển động lên của các khối nước khổng lồ. Ngoài ra, sóng bình thường chỉ khoảng 150 mét, trong khi sóng thần có thể dài hàng trăm km. Sóng thần có thể do động đất, núi lửa phun, lở đất hoặc tác động của thiên thạch.
II. Nguyên nhân hình thành sóng thần
- Để giải thích hiện tượng hình thành sóng thần, trước hết chúng ta cần hiểu một chút về cấu tạo của vỏ Trái Đất. Như vậy, lớp ngoài cùng của vỏ Trái đất gồm có hai lớp là thạch quyển và thạch quyển. Thạch quyển bao gồm các thành tạo đá cứng tạo thành các mảng kiến tạo độc lập, mỗi mảng tạo thành lục địa hoặc đáy biển. Thạch quyển cũng bao gồm các lớp vật liệu cứng, nhưng nhiệt độ và áp suất rất cao khiến chúng hơi dính. Chính sự dính này khiến các mảng kiến tạo bên trên luôn di chuyển với tốc độ rất chậm (khoảng 50-100 mm / năm).
- Khi hai mảng kiến tạo va chạm, một mảng bị đẩy lên và mảng kia bị đẩy xuống. Khi tác động của vụ va chạm vượt quá sức chứa của mảng, đứt gãy xảy ra, giải phóng năng lượng khổng lồ và gây ra động đất. Nếu trận động đất này xảy ra dưới đáy biển, thì năng lượng này sẽ tác động vào nước biển, khiến một lượng lớn nước bị đẩy lên. Sau đó, dưới tác dụng của trọng lực, khối nước này bị kéo xuống, tạo ra sóng thần.
- Đây là nguyên nhân chính hình thành nên các trận động đất. Ngoài ra, các vụ phun trào núi lửa, va chạm thiên thạch hay lở đất cũng có thể khiến một lượng lớn nước cạn kiệt, gây ra sóng thần.
III. Dấu hiệu nhận biết sóng thần
Sóng thần là hiện tượng thiên nhiên đột ngột mà con người khó có thể đoán trước được, mặc dù các nghiên cứu về sóng thần trong nhiều năm qua đã đưa ra những đặc điểm nhất định. Đây là những dấu hiệu cơ bản để nhận biết và phân biệt sóng thần với các loại sóng khác:
- Khi phát hiện một trận động đất lớn, chúng va chạm ngầm với đáy biển, ảnh hưởng trực tiếp đến lượng nước.
- Xuất hiện nhiều hạt bọt, nước biển bốc mùi hôi thối, khi đáy biển nghiêng khiến mực nước rút khỏi bờ hàng trăm mét, nhiệt độ nước đột ngột tăng cao và phát ra tiếng động lớn.
- Hay những hiện tượng như ánh sáng đỏ ở đường chân trời, bầy hải âu bay trên biển, tiếng sóng vỗ vào bờ, nhiều mây đen trên bầu trời…
IV. Các đặc điểm của sóng thần
- Sóng thần phát triển khác nhau, tùy thuộc vào loại sóng. Chúng mang một lượng năng lượng cực lớn và di chuyển với tốc độ cao. Chúng có khả năng vượt đại dương với rất ít năng lượng. Một cơn sóng thần cơ bản có thể tàn phá hàng nghìn km tính từ nguồn của nó. Vì vậy, chúng tôi vẫn còn rất nhiều giờ để chuẩn bị cho đến khi nó vào bờ. Vì nó xuất hiện rất lâu sau khi sóng địa chấn hình thành. Năng lượng trên mét sóng tỉ lệ nghịch với khoảng cách đến nguồn.
- Ngay cả một trận sóng thần cũng có thể kéo theo một loạt các đợt sóng có độ cao khác nhau. Ở những vùng nước rộng lớn, chu kỳ sóng thần kéo dài. Thời gian để sóng sau đến điểm của sóng trước có thể mất vài giờ. Sóng dài có thể lên đến hàng trăm km. Đây là điểm khác biệt so với các loại sóng thông thường. Sóng hình thành do gió trên đại dương có chu kỳ khoảng 10 giây và chỉ dài 150 mét.
V. Sự hình thành sóng thần xảy ra như thế nào?
- Khi một lượng lớn nước được di chuyển (cụ thể hơn là bị đẩy lên), chúng sẽ rơi xuống nhanh chóng do tác động của trọng lực. Khi rơi xuống, chúng lăn tăn như những viên đá ném xuống ao, đó là lúc sóng thần hình thành.
- Thông thường năng lượng của sóng thần hướng xuống đáy đại dương nên ở vùng nước sâu, bước sóng thường rất thấp, người trên tàu giữa đại dương thường khó nhận biết sóng thần. Sau đó, các con sóng vượt qua đại dương với tốc độ trung bình khoảng 700-800 km/ h (km/ h). Khi bạn đến gần đất liền, khi nước trở nên nông hơn, năng lượng cực lớn bắt đầu đẩy nước lên, tạo thành một bức tường nước khổng lồ. Lúc này, tốc độ của sóng biển cũng giảm xuống còn khoảng 20-50 km/ h, nhỏ hơn nhiều so với tốc độ trên đại dương, nhưng rõ ràng con người không thể chạy với tốc độ đó.
- Thông thường, sóng thần chứa rất nhiều năng lượng, di chuyển với tốc độ cao trong đại dương và mất rất ít năng lượng. Kết quả là, sóng thần có thể tàn phá hàng nghìn km tính từ nguồn gốc của chúng. Ngoài ra, sóng thần bao gồm các đợt sóng liên tục, và càng vào gần đất liền, chu kỳ sóng càng ngắn. Do đó, mỗi đợt sóng thần thường bao gồm nhiều đợt sóng nhanh và mạnh tấn công liên tiếp nhau nhanh chóng.
Sóng thần là một hiện tượng tự nhiên có khả năng gây ra thiệt hại khủng khiếp về người và của. Hy vọng với những thông tin mà chúng tôi chia sẻ, các bạn đã biết sóng thần là gì, quá trình hình thành và dấu hiệu nhận biết.
